Samen bouwen aan een duurzame school en klimaatbewust onderwijs 

Waarom is duurzaamheid in het onderwijs van belang?

Door toenemende klimaatverandering is onderwijs gericht op duurzaamheid van steeds groter belang. Positieve verandering ten opzichte van het klimaat kan het beste teweeggebracht worden door de juiste kennis en skills. Wanneer leerlingen leren over duurzaamheid en milieubehoud nemen zij dit mee hun volwassen leven in, blijkt uit onderzoek van UNESCO. Als school kan je de basis leggen voor een generatie die de juiste skills en kennis heeft over duurzaamheid en klimaat, om zo voort te leven op een gezonde planeet.   

Lesgeven aan een duurzame en klimaatbewuste school

1. Duurzaamheid in alle vakken

Uit onderzoek blijkt dat duurzaamheid als vakoverstijgend thema zorgt voor de vergroting van het kritisch denken en het verhogen van de betrokkenheid van leerlingen. Zo kan duurzaamheid onderdeel worden van alle vakken. Dit bevestigt ook hoe belangrijk het is dat leraren samen met leidinggevenden inzetten op duurzamer en klimaatbewust onderwijs.  

Voorbeeld per vak:  

• Tijdens biologie bestuderen leerlingen de impact van klimaatverandering.  
• Bij wiskunde berekenen leerlingen hoe hun eigen CO2 voetafdruk afneemt door duurzame keuzes. 
• Met maatschappijleer kan de rol van politiek in duurzaam beleid besproken worden. 
• Tijdens taalvakken kunnen teksten gelezen en geschreven worden over duurzaamheid en klimaatverandering. 
• Bij kunstzinnige vakken kunnen leerlingen afval recyclen tot nieuwe kunstvormen. 

Tip: Er zijn diverse organisaties die lesmateriaal, projecten en informatie aanbieden voor duurzaamheid in het onderwijs. Kijk bijvoorbeeld bij Greenpeace, IVN-natuureducatie en het Wereld Natuurfonds. 

2. Actief klimaatonderwijs met actieve leerlingen

Leerlingen voorzien van de juiste kennis over duurzaamheid en klimaat is een belangrijke stap, maar je kunt ze ook een nog actievere rol geven. Zo kunnen leerlingen samen een actiegroep oprichten die zich focust op duurzame verandering binnen de school. Als groep kunnen ze evenementen organiseren, projecten en klimaatacties opzetten.

Voorbeeld: Op een school in Gelderland is er door leerlingen een klimaatactiegroep opgericht die jaarlijks een tweedehandskledingmarkt organiseert en ervoor heeft gezorgd dat de hele kantine alleen nog vegetarisch eten verkoopt.   

3. Geef het klimaatbewuste voorbeeld

Als docent weet je maar al te goed dat je een belangrijke voorbeeldfunctie hebt voor je leerlingen. Probeer zelf in de klas duurzame keuzes te maken, zodat je op die manier het klimaatbewuste voorbeeld geeft. Zorg bijvoorbeeld dat er afval wordt gescheiden in de klas, maak gebruik van een herbruikbare fles en motiveer ouders om leerlingen op de fiets naar school te brengen. Vraag om input en bespreek samen welke materialen in de klas herbruikt kunnen worden en wat zij graag zouden willen leren over duurzaamheid. 

Leidinggeven aan een duurzame en klimaatbewuste school

1. Duurzaam schoolbeleid

Als je met jouw school meer wilt doen met duurzaamheid is een goede eerste stap het opstellen van duurzaam schoolbeleid. Dit kan een leidraad zijn voor keuzes rondom o.a. curriculum en lesprogramma’s, energieverbruik, omgang met afval en kantine aanbod. Beginnen met duurzaam schoolbeleid kan op de volgende manieren: 

• Het samenstellen van een werkgroep die zich bezighoudt met duurzaamheid kan een mooi hulpmiddel zijn. Betrek leraren, ouders en leerlingen die bij kunnen dragen aan nieuwe ideeën en projecten.  
• Een nulmeting doen, die betrekking heeft op de duurzaamheid van de school zelf. Hoeveel energie wordt er verbruikt op school? Wordt er afval gerecycled? Van welke materialen wordt er gebruik gemaakt en zijn die herbruikbaar?  
• Reflecteer op de nulmeting en formuleer duidelijke doelen. Waar is winst te behalen als het gaat om duurzaamheid op school? Maak de doelen kwantitatief, bijvoorbeeld: vanaf volgend jaar produceert onze school 20% minder afval.   

2. Ouderbetrokkenheid en verbinden met de bredere omgeving

Als school is het belangrijk om verder te kijken dan het schoolplein. Betrek ouders en de bredere omgeving om samen het belang van duurzaamheid te stimuleren. Kijk of er in de omgeving organisaties zijn waarmee je kunt samenwerken of organiseer een ouderavond speciaal gericht op klimaatonderwijs en duurzaamheid. Het aanleggen van een schooltuin met de buurt kan ook verbinden en leerlingen leren hoe ze bijvoorbeeld eigen groenten en fruit kunnen verbouwen.  

Tip: Wil je meer leren over leiderschap en verbinden met de bredere omgeving? Neem dan eens een kijkje bij de opleiding ‘Verbindend leiderschap en strategie‘ van PerfectStorm.

3. Een duurzame school is duurzame praktijk

Op praktisch vlak is er bij de meeste scholen veel winst te behalen op het gebied van duurzaamheid. Zo kan het installeren van zonnepanelen, watersensoren op kranen en overstappen op LED-verlichting al een groot verschil maken. Inzetten op afvalscheiding en het verminderen van plastic verpakt eten in de kantine draagt ook bij aan een duurzame school. Ook kan het goed zijn om in kaart te brengen welke materialen er bij bepaalde lessen worden gebruikt en of er meer materiaal herbruikt zou kunnen worden.

Tip: De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland biedt informatie over duurzame scholen en mogelijke subsidies die je als school kunt aanvragen ter ondersteuning van duurzaamheid.     

Stapsgewijs een duurzamere school

Duurzaamheid en klimaatonderwijs integreren op je school kan op veel verschillende manieren, maar kun je het beste samendoen als leraar en leidinggevende. Een goede eerste stap is het opstellen van doeltreffend duurzaamheidsbeleid. Betrek ouders, de bredere omgeving, en kijk hoe je in de praktijk je school duurzamer kunt inrichten. Vervolgens kunnen er stappen gezet worden om deze onderwerpen te verwerken bij alle verschillende vakken en kunnen leerlingen actief deel worden van het proces. Ook is het van belang dat leraren een klimaatbewust voorbeeld geven. Weet dat elke stap impact maakt en dat iedere school zijn eigen unieke duurzame pad bewandeld.