Groei begint bij reflectie: Tools om te reflecteren op je onderwijspraktijk!

leestijd: 3 minuten

Als leraar ben je continue bezig met het begeleiden van het leerproces van je leerlingen, maar wanneer is het tijd om voor jou stil te staan bij je eigen leerproces? Reflectie helpt je inzicht te krijgen in je lespraktijk, rust te creëren en doelen te stellen. Ontdek hoe je reflectie toepast en zo groeit als professional en leraar.

Het belang van reflectie in het onderwijs

Reflecteren geeft meer inzicht in alle positieve en uitdagende aspecten van je vak. Je wordt bewust van patronen waar je wellicht in leeft en leert van je ervaringen. Daarbij begint het stellen van heldere doelen eerst bij reflectie. Je leert effectiever omgaan met je tijd en welzijn door te focussen op wat je energie geeft en te ontwikkelen op uitdagende onderdelen van je lespraktijk. Vertrouw erop dat jouw rust en inzicht ook effect heeft op je leerlingen. Als jij reflecteert, geef je het goede voorbeeld mee aan hen. Je laat zien dat fouten maken mag en dat leren een proces is.

Tip: Ben je leraar in het primair onderwijs? Dan is de e-learning ‘Timemanagement in het onderwijs‘ mogelijk wat voor jou!

Reflectievragen voor de groeiende leraar

Hieronder staan een aantal reflectievragen beschreven die je kunt gebruiken om te reflecteren op je onderwijspraktijk. Ze zijn onderverdeeld in een aantal categorieën die van belang zijn voor een alomvattende reflectie. Schrijf een reflectieverslag waarin je op alle, of alleen een aantal vragen antwoord geeft. Ook zou je jezelf kunnen filmen tijdens het lesgeven en jezelf achteraf feedback kunnen geven. De antwoorden op de reflectievragen of de videopname zou je kunnen delen met je coach, collega en/of leidinggevende om verder te bespreken.

Persoonlijke reflectie

Hoe vond je de lessen zelf gaan de afgelopen twee weken?
Welke specifieke lesmethode, strategie of gewoonte tijdens het lesgeven zou je willen verbeteren?
Hoe reageren je leerlingen tijdens de lessen? Merk je dat ze betrokken zijn, en hoe beïnvloedt dat jouw relatie met hen?
Welke gesprekken met ouders zijn je recent bijgebleven, en wat kun je daarvan leren voor je toekomstige communicatie?
In welke situaties ervaar je de meeste werkdruk? Wat helpt je om hiermee om te gaan, en wat zou je nog willen verbeteren?

Feedback vragen aan je leerlingen en collega’s

Reflecteren kan je ook samendoen. Vraag bijvoorbeeld je leerlingen wat zij goed en minder goed vinden gaan. Bazalt Groep heeft hier een voorbeeldvragenlijst voor op gesteld, bekijk die lijst hier! Analyseer de resultaten en reflecteer op basis daarvan op je lespraktijk. Ook kan je aan één of meer collega’s vragen wat zij goed en minder goed vinden gaan bij jou. Open het gesprek en reflecteer!

Reflecteren op je lessen

Wat waren goede lessen volgens de leerlingen de afgelopen twee weken?
Wat waren minder goede lessen volgens de leerlingen de afgelopen twee weken en waarom?
Hoe is de sfeer in de groep de afgelopen twee weken?
Zijn er leerlingen die extra aandacht of hulp nodig hebben, hoe ga je daar mee om?
Welke situaties in de klas vind je lastig en hoe zou je hierin kunnen groeien?

Reflecteren op je collegiale samenwerking

Hoe verloopt de samenwerking met je collega’s afgelopen maand, wat gaat goed en wat zijn uitdagingen?
Wat heb je de afgelopen maand bij collega’s gezien, wat je als inspiratie kan gebruiken in je eigen lespraktijk?
Hoe is je relatie met de leidinggevenden de afgelopen maand, wat gaat goed en wat zou je graag anders zien?

Tip: Volg de scholing ‘Veerkracht, Welzijn en Groei‘ van Platform Mindset om je eigen welzijn en dat van je leerlingen te bevorderen.

SMART-doelen stellen

Wanneer je hebt gereflecteerd op je lespraktijk en weet waar je in zou kunnen groeien kan je beginnen met het stellen van heldere doelen. De SMART-methode is hier een handige manier voor. SMART staat voor: Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdsgebonden. Je kunt bijvoorbeeld voor het komende jaar, semester of een bepaalde periode doelenstellen. Aan het eind van de periode kun je evalueren of je doelen zijn behaald en mogelijk opnieuw reflecteren.

Voorbeelden van SMART-doelen:

Ik wil binnen twee maanden elke vrijdagmiddag een uur besteden aan reflectie en planning voor de week erna, om mijn werkdruk te verminderen.
Ik wil vanaf het nieuwe schooljaar elke week minimaal twee lessen plannen met activerende werkvormen, om de betrokkenheid van mijn leerlingen te vergroten.
Ik wil binnen een half jaar een cursus volgen over differentiatie, zodat ik dit beter kan toepassen in mijn lessen.

Tip: De training ‘De Reflectieve Leraar‘ van Bazalt Groep leert jou alles over reflecteren, doelen stellen en je lespraktijk verbeteren met handige tools.

Plan je reflectiemomenten in wanneer het jouw uitkomt en zo vaak als goed voelt. Dat is de eerste stap, daarna kan het reflecteren, leren, groeien en stellen van doelen beginnen. Creëer meer rust en inzicht in jezelf en je lespraktijk. Zodat jij stapsgewijs reflecterend groeit en elke dag een stukje meer de leraar wordt waar jij en je leerlingen het meest van leren!

Leer meer