Sociaal Emotioneel Leren (SEL) in 4 stappen integreren

Wat is Sociaal Emotioneel Leren (SEL)?

Sociaal Emotioneel Leren (SEL) is het proces waarin leerlingen vaardigheden ontwikkelen om emoties te herkennen, begrijpen, reguleren, effectieve relaties op te bouwen en verantwoordelijk te handelen. Volgens CASEL richt SEL zich op vijf kerncompetenties: zelfbewustzijn, zelfmanagement, sociale betrokkenheid, relatievaardigheden en besluitvormingsvaardigheden. Door deze vaardigheden aan te leren, help je leerlingen veerkrachtiger en succesvoller te zijn in zowel hun persoonlijke leven als op school.

Waarom is SEL een goede toevoeging aan jouw school?

Onderzoek wijst uit dat SEL een positieve impact heeft op zowel de sociale als academische ontwikkeling van leerlingen. Ook toont onderzoek aan dat leerlingen die SEL-vaardigheden ontwikkelen, beter presteren op school en fijnere onderlinge interacties aangaan. Daarnaast draagt SEL bij aan een veiligere schoolomgeving, vermindert het pestgedrag en bevordert het een inclusieve schoolcultuur. Wanneer leerlingen zich sociaal en emotioneel ondersteund voelen, zijn ze meer betrokken en gemotiveerd om te leren.  

Voorbeeld: Op een school in Drenthe begint elke klas de dag met een ochtendgesprek waarin leerlingen gevoelens kunnen delen en de ruimte krijgen om te reflecteren en doelen te stellen. Hierdoor is er meer emotionele veiligheid in de klas, voelen de leerlingen zich meer gehoord, betrokken en wordt er beter samengewerkt. Ook volgen ze wekelijks lessen waarin empathie, zelfbeheersing en het oplossen van conflicten worden besproken. Hierdoor wordt er minder gepest en zijn de leerlingen meer met elkaar verbonden.  

1. SEL, een gedeelde visie

Om SEL effectief te integreren, is het belangrijk dat alle neuzen op school dezelfde kant op staan. Start met het definiëren van een heldere visie en doelstellingen rondom SEL. Verbind ze aan de missie van de school en betrek leraren, ouders en leerlingen bij het proces.  

Voorbeeld van een visie: Wij willen een school zijn waar iedereen zich sociaal en emotioneel veilig voelt, zodat leren in alle opzichten mogelijk is. 

Voorbeeld van een doel: We trainen alle leraren binnen een jaar in het herkennen en ondersteunen van sociaal-emotionele ontwikkeling.   

Communiceer duidelijk waarom SEL een belangrijke toevoeging is aan de school. Een heldere, gedeelde visie zorgt voor consistentie en versterkt de impact van SEL op de lange termijn. 

Tip: Heb je hulp nodig met het formuleren van een duidelijke visie of missie voor je school? Kijk dan eens naar deze e-learning van Cube Online Academy.  

2. Train je team

Een succesvolle integratie van SEL gaat gepaard met de juiste training van je team. Zorg bijvoorbeeld dat de leraren weten hoe ze SEL kunnen verwerken in hun lessen en hoe zij als rolmodel voor de leerlingen het juiste voorbeeld kunnen geven. Met bijvoorbeeld deze training van Kwink krijg je de mogelijkheid om SEL breder door je school heen te implementeren.  

Tip: Kijk eens op de website van SLO, zij hebben een gratis ‘handreiking ontwikkellijn sociale en emotionele vaardigheden‘ met meer informatie over het implementeren van een SEL-leerlijn. 

3. SEL in het curriculum

Voor een effectieve implementatie van SEL is verbinding met het curriculum van belang. Zo kunnen er specifieke lessen zijn die gericht zijn op SEL, maar kan het ook aan bod komen bij verschillende vakken. Een aantal voorbeelden van SEL bij verschillende vakken zijn: 

• Taal/Nederlands les: Leesopdrachten waarbij er specifiek wordt stilgestaan bij de beleefwereld (emoties en relaties) van personages. 

• Geschiedenis: Bespreek bepaalde keuzes die zijn gemaakt door mensen uit het verleden. Hoe speelde empathie mee en hoe voelde andere groepen mensen zich bij die besluiten? 

• Biologie: Leer leerlingen meer over hoe emoties en relaties in het menselijk lichaam werken. 

• Kunst/muziek vakken: Geef leerlingen de opdracht om muziek of kunst te maken die iets vertelt over hun emoties en relaties met andere mensen.  

Tip: Dit boek kan je verder helpen om SEL te verwerken in het curriculum.  

4. Integreer, monitor en evalueer

Na de implementatie van SEL is het belangrijk om de voortgang te monitoren en te evalueren. Maak bijvoorbeeld gebruik van het gratis ‘Stappenplan: werken aan welbevinden in het PO, VO en GO’ van Trimbos om welbevinden te implementeren op een manier die past bij jouw school. Bespreek regelmatig de voortgang met het team en pas het programma waar nodig aan. Door continu te monitoren en te verbeteren, blijft SEL relevant en effectief. 

Sociaal Emotioneel Leren biedt een waardevolle toevoeging aan jouw school. Door SEL te integreren, creëer je een omgeving waarin leerlingen op meerdere gebieden kunnen groeien. Maak van jouw school een harmonieuze en veilige plek, waar ruimte is voor het ontwikkelen van sociale en emotionele vaardigheden.