‘Als we burn-outs willen voorkomen moeten we inzetten op het welzijn van de docent’

‘Ons doel is natuurlijk om uitstroom en burn-out te voorkomen, maar onze insteek is het welbevinden van de leraar.’ Het verschil? ‘Je kunt allerlei dingen bedenken om de werklast of -druk te verminderen, maar wij willen daarnaast interventies ontwikkelen die juist het welbevinden vergroten.’ Paulien en Harmen verwachten dat je met die aanpak de kans op uitval of burn-out veel sterker verkleint.

Bevlogen en vitaal

Pauliens insteek hangt nauw samen met het algemene beeld dat er van het docentschap leeft, legt ze uit. ‘Leraren worden gezien als uitvoerders, maar we hebben het over hoger opgeleiden, die een enorme expertise hebben. We moeten ze als samenleving daarom gaan waarderen om en behandelen als kennisdragers.’ Kortom: meer aandacht voor professionele ontwikkeling en zorgen dat leraren bevlogen en vitaal blijven.

Drie pijlers

Als de werving van de onderzoekers is afgerond, gaat het onderzoek op 1 mei van start. Het hele onderzoek duurt vijf jaar waarin de onderzoekers veel data gaan verzamelen om uiteindelijk effectieve interventies te ontwikkelen en te verankeren. Paulien benoemt drie pijlers waarop ze de focus wil leggen: professionele identiteitsspanningen bij docenten die nog maar net zijn begonnen, het welbevinden van docenten gedurende hun verdere carrière en tot slot de manier waarop je het welbevinden positief kunt beïnvloeden. 

De startende docent

Uit onderzoek weet Paulien dat beginnende docenten tegen een flink aantal dilemma’s en spanningen aanlopen, die te maken hebben met hun rol als docent. ‘Ze worstelen bijvoorbeeld met de vraag hoe privé zich tot werk verhoudt of welke invloed het werk op hun leven, gezin en relatie heeft. Ligt het werk en alles wat er bij komt kijken mij wel? En wat vind ik van de manier waarop het docentschap op mijn school en in de maatschappij is ingericht? Dit soort vragen en twijfels noemen we professionele identiteitsspanningen en die willen we verder in kaart brengen.’

Tijdens de loopbaan

Dat de vragen van een startende leraar niet allemaal uitdoven na een paar jaar, weet Paulien al. Ook weet ze dat er in de loop der jaren nieuwe spanningen en dilemma’s bijkomen. Veel onderzoek is er onder deze groep alleen nog niet gedaan. ‘Dat gaan wij doen door eerst een instrumentarium te maken om dit in kaart te brengen. Daarna gaan we dan daadwerkelijke data verzamelen.’

Interventies en verankering

Het sluitstuk van het onderzoek is het vormgeven van interventies die het welbevinden positief beïnvloeden en uiteindelijk burn-out voorkomen. ‘Op dit moment zijn er voor starters al wel inductieprogramma’s, maar die gaan vooral over hoe je je staande houdt in de klas. Voor het vergroten van het welbevinden en welzijn van leraren moeten nog interventies komen. Als we weten hoe we die vergroten, gaan we die interventies ontwikkelen en de effectiviteit ervan onderzoeken.’ Voor de ervaren groep docenten is er nu sowieso nog heel weinig aan interventies dus daar is nog een slag te slaan voor de onderzoekers. ‘Want ook voor deze groep is er genoeg te doen op het gebied van welbevinden, en wij willen onderzoeken wat voor hen goed werkt.’

Tot slot valt of staat alles met een goede verankering van de interventies, dat weet Paulien ook. ‘Aan de ene kant is het belangrijk dat we in het landelijk debat blijven roepen dat we aandacht moeten hebben voor het welzijn van docenten. Aan de andere kant moeten we zorgen dat de interventies, als ze goed blijken te werken, breed geïmplementeerd worden. Dat is een uitdaging, maar zal met ons grote landelijke netwerk zeker lukken.’