Van TikTok tot AI: Zo maak jij jouw klas digitaal slim!

leestijd: 3 minuten

De digitale wereld ontwikkelt zich razendsnel, daarom zijn er door SLO voor het eerst (concept)kerndoelen voor digitale geletterdheid vastgesteld. Als leerkracht kun jij je leerlingen helpen om hierin mee te groeien. In dit artikel leggen we de veranderingen uit en delen we vier praktische tips om jouw klas digitaal slim te maken!

Herken je dat leerlingen soms meer lijken te weten van TikTok of AI dan jij? Hoe zorg jij ervoor dat ze die vaardigheden echt goed inzetten voor hun toekomst?

Wat is digitale geletterdheid?

Digitale geletterdheid gaat verder dan simpelweg weten hoe je moderne tools en apparaten gebruikt. Het gaat om vier belangrijke pijlers: ICT-basisvaardigheden, mediawijsheid, informatievaardigheden en computational thinking. Leerlingen moeten niet alleen technologie kunnen bedienen, maar ook probleemoplossend kunnen denken met behulp van technologie. Ze moeten kritisch kunnen omgaan met informatie en digitale media. Volgens de nieuwe SLO-kerndoelen moeten deze vaardigheden onderdeel worden van het reguliere curriculum, zodat leerlingen voorbereid zijn op de toenemende digitale samenleving.

De nieuwe kerndoelen van SLO: wat verandert er?

Voor het eerst zijn er door SLO conceptkerndoelen voor digitale geletterdheid vastgesteld die van toepassing zijn op het primair onderwijs, de onderbouw van het voortgezet onderwijs en het (voortgezet) speciaal onderwijs. Aankomend schooljaar begint een fase waarin deze doelen worden getest en verder afgestemd met andere leergebieden, waarna ze ter goedkeuring aan de Kamer worden voorgelegd. Voor het po wordt verwacht dat leerlingen al vroeg vertrouwd raken met technologie, bijvoorbeeld door het gebruik van tablets en interactieve leerplatformen. In het vo gaan de kerndoelen verder door een koppeling te maken met vakken zoals wiskunde, natuurkunde en zelfs geschiedenis. Zo leren leerlingen digitale tools te gebruiken om problemen op te lossen en informatie te analyseren.

De nieuwe kerndoelen in een notendop:

ICT-basisvaardigheden: Dit gaat om de technische en operationele vaardigheden die nodig zijn om met digitale technologieën om te gaan. Denk aan het bedienen van apparaten, werken met software en het begrijpen van digitale basisprincipes.
Informatievaardigheden: Leerlingen leren hoe ze informatie kunnen zoeken, selecteren, beoordelen en verwerken. Dit omvat het kritisch omgaan met informatiebronnen, het onderscheiden van betrouwbare en onbetrouwbare informatie, en het toepassen van informatie in de juiste context.
Mediawijsheid: Dit domein richt zich op het bewust, kritisch en actief omgaan met media. Leerlingen leren hoe media werken, hoe ze media-inhoud kunnen interpreteren en creëren, en hoe ze ethisch verantwoord kunnen deelnemen aan de mediawereld.
Computational thinking: Dit houdt in dat leerlingen problemen leren oplossen door gebruik te maken van computergestuurde technieken. Ze leren denken in stappen, patronen herkennen, gegevens structureren en simpele programma’s of algoritmes maken.

Hoe integreer je digitale geletterdheid in jouw lessen?

Het is heel begrijpelijk dat het een uitdaging kan zijn om digitale geletterdheid in de klas te integreren. Veel leerkrachten en docenten hebben het gevoel achter de feiten aan te lopen door de snelheid waarmee jongeren zich navigeren in de digitale wereld. Bovendien kost het aardig wat tijd en ruimte om zo’n belangrijk en breed onderwerp te introduceren in de lessen. Toch zijn er eenvoudige manieren om alvast effectief met digitale geletterdheid aan de slag te gaan.

Start klein met korte oefeningen: Begin met korte oefeningen die verschillende aspecten van digitale geletterdheid behandelen. Plan bijvoorbeeld een les waarin leerlingen fake news onderzoeken door bijvoorbeeld een controversiële tweet te fact checken met betrouwbare bronnen zoals NOS of Reuters. Dit kunnen ze doen in groepjes om samenwerken te bevorderen.
De Week van de Mediawijsheid als startpunt: de periode rondom de Week van de Mediawijsheid is de perfecte gelegenheid om digitale geletterdheid meer onder de aandacht te brengen in de klas, zowel voor het vo als po. Dit initiatief van Netwerk Mediawijsheid vindt jaarlijks in november plaats (dit jaar: 8 t/m 15 november). Tijdens deze week kun je extra bewustzijn creëren en activiteiten organiseren die je leerlingen helpen kritisch om te gaan met digitale media. Door aan te haken bij dit evenement en gebruik te maken van handige content op elkeklasmediawijs.nl kun je jouw leerlingen extra ondersteunen in hun digitale ontwikkeling.
Aan de slag met computational thinking: Computational thinking, oftewel het probleemoplossend denken met behulp van technologie, kan spelenderwijs worden geïntroduceerd. Er zijn veel eenvoudige (programmeer)opdrachten die je kunt inzetten voor zowel het po als vo.
- Voorbeeld voor po: laat leerlingen speels in aanraking komen met probleemoplossend denken en het begin van programmeren via robotjes (zoals Bee-Bot).
- Voorbeeld voor vo: Tools zoals Scratch zijn een goed startpunt voor het vo waarmee leerlingen leren programmeren zonder voorkennis nodig te hebben: gebruik de Scratch bijvoorbeeld tijdens een wiskundeles om eenvoudige algoritmes te schrijven en om wiskundige problemen op te lossen.
Blijf zelf up-to-date: Als onderwijsprofessional is het belangrijk om je eigen vaardigheden in digitale geletterdheid bij te houden. Dit helpt je niet alleen om nieuwe tools en inzichten voor je lessen te ontdekken, maar zorgt er ook voor dat je met vertrouwen digitale vaardigheden kunt overdragen aan je leerlingen (voordat ze jou voor zijn). Bekijk hier scholingen die speciaal zijn gericht op het onderwijs en digitale geletterdheid.

Met deze stappen kun je digitale geletterdheid op een gestructureerde en effectieve manier in je klas integreren, en je leerlingen voorbereiden op de digitale toekomst. Door klein te beginnen, gebruik te maken van landelijke initiatieven, computational thinking te introduceren en jezelf bij te scholen, geef je je leerlingen de vaardigheden die ze nodig hebben om succesvol te navigeren in een digitale wereld.

Scholingen