Hybride docentschap? Dat is toch niks voor mij?

Een hybride docent combineert een baan voor de klas met ander werk: een leerkracht in het basisonderwijs die daarnaast een eigen adviesbureau runt of een analist van een bank die de nieuwste ontwikkelingen bespreekt tijdens de economielessen in het voortgezet onderwijs. Marius Bilkes van het Expertisecentrum Hybride Docent zegt: ‘Zo’n tien procent van alle mensen in het onderwijs werkt al op deze manier. Het maakt voor hen het werken aantrekkelijker: het is afwisselend, biedt ontwikkelingsperspectief en zeggenschap over de werktijden en werkplek. Wij horen vaak terug dat mensen energie krijgen van het hybride docentschap en het werkgeluk mee de klassen innemen.’

Actueler en relevanter onderwijs

Dat geldt ook voor Frank Hordijk. Hij runt twee bedrijven (advies/onderzoeksbureau Hordijk & Hordijk en een accountantskantoor) én geeft bedrijfseconomie op het vwo. ‘Het combineren van banen geeft me energie. Ik vind het inspirerend om op te trekken met jonge mensen. Zij staan aan het begin van hun ontwikkeling en daar mag ik een steentje aan bijdragen. Bij alles wat in de boeken staat, heb ik wel een anekdote uit de praktijk, bijvoorbeeld over het opsporen van fraude. Hybride docenten nemen de praktijk dus mee het klaslokaal in waardoor het onderwijs actueler en relevanter wordt. Ik merk dat de lesstof meer tot leven komt voor leerlingen.’

Lesbevoegdheid

Hordijk stapte zelf een school binnen om te vragen of er plek was voor een hybride docent. ‘Diezelfde middag werd ik al teruggebeld, want de havo had een probleem met de lessen bedrijfseconomie. Ik had nog geen lesbevoegdheid, maar kon de eerste jaren enkele uren per week lesgeven aan de onderbouw. Ondertussen haalde ik mijn master en nu geef ik – bevoegd – les aan de bovenbouwklassen van het vwo.’

Studieroute van Frank Hordijk
Hordijk: ‘Ik kon mijn master-studie in één schooljaar doen, omdat ik registeraccountant was (en ben) met toen al ruim 20 jaar ervaring. Dat was formeel een fulltime jaar, inclusief ruwweg de helft feitelijk lesgeven. In de praktijk kostte de opleiding mij in dat jaar circa één verplichte volledige dag per week in Amsterdam (ik studeerde aan de UvA), met daarnaast nog circa 12 uur per week thuisstudie, vooral gevuld met het schrijven van allerhande reflectie- en overige verslagen. Dat was voor mij een kwestie van ‘niet zeuren en even doorbijten.’ Mijn doel, het behalen van de zogenoemde eerstegraads bevoegdheid, was duidelijk en gaf perspectief.’

Bevoegd hybride docent

Volgens Marius Bilkes zijn er verschillende wegen om een ‘bevoegd’ hybride docent te worden: ‘Zo kun je denken aan een lerarenopleiding in deeltijd, een zij-instroomtraject of het behalen van een zogenaamd PDG (Pedagogisch Didactisch Getuigschrift om les te mogen geven op het mbo). Maar er zijn ook andere manieren. Je kunt ook zonder bevoegdheid aan de slag voor de klas, 6 klokuren per week en onder de verantwoordelijkheid van een leraar.’ Lees ook Routes naar het leraarschap

Goede werkmix

Hordijk heeft precies de goede werkmix gevonden: ‘Ik sta drie dagdelen voor de klas en daarna bijt ik me vast in inhoudelijk stevige dossiers voor mijn bedrijven. Ik heb als ondernemer de flexibiliteit om mijn eigen agenda te bepalen. Als ik nog even terug wil naar school om iets af te ronden, kan dat.’ Bilkes vult aan: ‘Om te voorkomen dat de werkdruk te hoog wordt, is het belangrijk om goed na te denken over hoe je twee banen vormgeeft. Hoe ga je je uren verdelen, welke taken neem je op je, bij welke vergaderingen ben je aanwezig? Dat is Hordijk heel goed gelukt.’

“1 op de 5 hoger opgeleiden geeft aan interesse te hebben voor het hybride docentschap”

Het zou Bilkes niet verbazen als in de toekomst steeds meer werknemers kiezen voor het hybride docentschap. Want 1 op de 5 hoger opgeleiden geeft aan hier interesse in te hebben. Beluister ook het radiofragment van BNR hierover. Maar het ontbreekt volgens hem nog wel aan slimme routes om hybride leraren hun bevoegdheid te laten halen. ‘Opleidingen zijn nog te weinig flexibel en zouden meer kunnen kijken naar wat mensen al aan kennis in huis hebben. Hierdoor kun je de duur van de opleiding wellicht verkorten. Daarnaast moeten scholen meer nadenken over het vormgeven van hybride docentschap: wat hebben hybride docenten te bieden, op welke onderdelen zet je hen in en hoe doe je dat dan met het rooster?’

Advies voor hybride docenten in spé

Hordijk heeft nog wat advies voor hybride docenten in spé: ‘Maak de keus voor het hybride docentschap vanuit een positieve overweging. Leerlingen hebben het direct in de smiezen als je alleen een verhaaltje komt afdraaien. Als je het vanuit positiviteit doet, levert het energie op en draag je bij aan het tegengaan van het lerarentekort.’

Gebruikmaken van elkaars meerwaarde
Volgens Bilkes is het belangrijk om je nieuwe collega’s te laten weten wie je bent en wat je doet. Dan kunnen zij gebruikmaken van jouw meerwaarde. ‘Een docent van buiten brengt vakkennis mee. Hij of zij kan leerlingen een rondleiding geven in zijn bedrijf of stagiaires een werkplek bieden. Maar dan moeten zijn nieuwe onderwijscollega’s wel weten wat hij te bieden heeft. En de docenten die al jaren voor de klas staan, kunnen hun expertise op didactisch en pedagogisch vlak overbrengen op de nieuweling.’