Nieuwsgierig blijven is de sleutel tot een leven lang leren
Nieuwsgierig zijn maakt het leren leuker, makkelijker en interessanter. In het onderwijs wordt nieuwsgierig zijn steeds vaker beschouwd als één van de belangrijkste vaardigheden. Ook in jouw klas leren leerlingen beter wanneer ze oprecht benieuwd zijn naar wat jij ze kunt vertellen. Nieuwsgierige leerlingen zijn gemotiveerd, stellen veel vragen, zijn leergierig en betrokken in de klas. Maar wat is nieuwsgierigheid? Hoe kan je het inzetten in de klas? En hoe blijf je zelf nieuwsgierig? Wij spraken met Jason Fredrick van Nieuwsgierig Denken.
De definitie van nieuwsgierigheid
In de wetenschap is er geen unanieme betekenis voor het woord nieuwsgierigheid. Je kan nieuwsgierigheid namelijk op heel veel verschillende manieren benaderen. “Een tijdje geleden was ik in een kringloop en toen kwam ik een woordenboek uit 1970 tegen. Ik vond daar twee definities van het woord nieuwsgierigheid: 1) het verlangen en de gretigheid om iets nieuws te leren en 2) het verlangen en de gretigheid om iets nieuws te leren, naar iets wat je niet hoort te ontdekken of te weten. Ik vond het bijzonder om in een woordenboek te lezen dat je niet nieuwsgierig mag zijn.”
Als het aan Jason Fredrick ligt is de definitie van nieuwsgierigheid: ‘de gretigheid om iets nieuws te leren en het verlangen om iets nieuws te doen, in elke situatie.’
Een leven lang leren en ontdekken
In de wereld van nu is de kennis van vandaag alweer de vraag van morgen. Zo snel gaat het en dat maakt nieuwsgierigheid vandaag de dag ook zo van belang, stelt hij. “Als je niet nieuwsgierig bent als bedrijf, persoon of leraar, dan loop je eigenlijk continu achter de feiten aan.”
Nieuwsgierig denken is voor Jason Fredrick de motor achter een leven lang leren en ontdekken. Door jezelf uit te dagen en ook je leerlingen aan te moedigen om te blijven ontdekken, zul je zien dat je blijft leren. “Nieuwe dingen leren gebeurt namelijk niet vanzelf, ons brein stopt liever alles in hokjes, want dan kost het minder energie. Als je actief zoekt naar iets wat je nog niet weet wordt het beloningscircuit in het brein geactiveerd. Dat levert geluk op. ”
Als leraar wil je een leven lang leren en ontdekken aanmoedigen, maar dan moet je dat natuurlijk ook zelf uitstralen en beleven. Start je dag eens op een andere manier of geef je les een verrassende wending. Op deze manier creëer je een nieuwsgierige sfeer. “Uit de wetenschap blijkt dat wanneer leraren zelf ook nieuwsgierig denken, dat de meeste nieuwsgierigheid, vragen en ontdekkingen oplevert binnen de klas.”
Nieuwsgierigheid in het onderwijs
Naarmate kinderen ouder worden stellen ze minder én andere soorten vragen. Op jonge leeftijd komen vaak verwondervragen voorbij als ‘Waarom is de lucht blauw?’, terwijl op oudere leeftijd vaker ‘Moeten we dit ook leren op de toets?’ wordt gevraagd. Nieuwsgierige leerlingen gaan verder dan het onthouden van informatie en zoeken actief naar mogelijkheden om toe te passen en te ontdekken. Een nieuwsgierige mindset helpt zelfs om informatie te leren waar we niet direct geïnteresseerd in zijn, blijkt uit onderzoek.
“Ik vind het belangrijk dat kinderen met nieuwsgierigheid om kunnen gaan, bijvoorbeeld hoe ze vragen kunnen bedenken, dat ze vragen durven stellen en antwoorden durven te delen, maar ook dat het oké is dat ze sommige dingen niet weten. Dat zijn allemaal kwaliteiten die in het toekomstige bedrijfsleven nodig zijn. Nieuwsgierigheid is een eigenschap die van vitaal belang is.”
Veiligheid en nieuwsgierigheid
In verschillende onderzoeken lezen we dat tijdens de schoolperiode de nieuwsgierigheid van leerlingen al afneemt. Een gedachte als ‘Kan ik deze vraag wel stellen?’ of ‘Als ik dit zeg dan ben ik vast heel dom’ komen vaak voor bij kinderen. “Het is ontzettend belangrijk om in de klas bespreekbaar te maken dat alle vragen gesteld mogen worden. Kinderen koppelen nieuwsgierigheid soms aan de emoties bang, verlegen, boos of stout. Heb je dat in je hoofd als kind? Dan vormt dat een flinke barrière om die vraag te stellen of om een antwoord te geven.”
Als je voor de klas staat heb je de sleutel in handen om een nieuwsgierige sfeer te creëren. Een veilige sfeer waar nieuwsgierigheid bloeit, creëer je niet in één dag, maar wel vanaf dag één. Wanneer de leerling een veilig gevoel ervaart, durft hij of zij meer vragen te stellen en buiten de gebaande paden te denken.
Jason hoopt met ‘Nieuwsgierig Denken’ dat leraren het gesprek aangaan. “Iedereen is van nature nieuwsgierig, maar dat betekent niet dat we er geen aandacht aan moeten geven of het niet moeten stimuleren. Juist daarmee kun je het verschil maken.”
Hebben we wel tijd om nieuwsgierig te zijn?
Nieuwsgierig zijn is niet altijd efficiënt. Het kost tijd om vragen te stellen, twijfel te omarmen en anders te denken. Het lijkt sneller om gewoon strak te blijven doen wat je altijd deed. Maar levert dat dan het juiste op? Gaan we inderdaad de richting op waar we heen willen? Ook in de klas moet je bewust ruimte voor nieuwsgierigheid maken. “Nieuwsgierig zijn zit ook in de kleine dingen, de kleine nieuwsgierige momentjes. Dat is wat ik heel erg aanmoedig. Basisscholen hebben een heel dagritme met allerlei mooie kaartjes. In scholen door Nederland verspreid ik nu een extra dagritmekaartje met ‘Nieuwsgierig Momentje’ erop. Je kunt dan vijf minuten nemen om een mysterie te delen, een verrassend voorwerp te laten zien of eens ergens écht goed naar te kijken. Ook in standaard lessen. Wat kun je bijvoorbeeld weghalen in plaats van toevoegen waardoor leerlingen meer zelf na kunnen denken? Gooi er een nieuwsgierigheid sausje overheen.”
Nieuwsgierigheid binnen je team
Wat kun je als team doen om elkaar te stimuleren tot nieuwsgierigheid? “Probeer ook hier een nieuwsgierig moment met elkaar in te plannen. Wees benieuwd hoe een ander iets doet en welke vragen iemand heeft. Neem daar de tijd voor.” In het interview met Matthijs Boer kwam ook naar voren dat het belangrijk is om nieuwsgierig te blijven nadat iemand een cursus of training heeft gedaan door simpelweg de vraag te stellen ‘wat heb je geleerd en hoe kunnen we dit toepassen?’
Een andere manier om nieuwsgierigheid te stimuleren is om eens per jaar met het team bij elkaar te komen en bewust stil te staan bij verschillende perspectieven en elkaar vragen te stellen als: ‘wat hebben wij geleerd afgelopen jaar?’ ‘Waar liepen we tegenaan?’ ‘Wat willen we verbeteren?’
Wat kan jij doen om nieuwsgierigheid te stimuleren?
Het begint vaak bij jezelf. Een nieuwsgierig persoon is enorm aanstekelijk! Begin dus met het delen van je eigen nieuwsgierigheid. “Belangrijk daarbij is om jezelf een beetje kwetsbaar op te stellen. Vertel iets wat je zelf enorm interessant vindt en dat daarbinnen ook dingen zijn die je nóg niet weet. Misschien kunnen je leerlingen wel helpen met onderzoeken! Vaak is het startpunt van meer nieuwsgierigheid in de klas een nieuwsgierig persoon in de klas.”
“Kinderen stellen veel vragen. Mocht je hier op dat moment geen tijd of zin voor hebben, is het belangrijk om aan te geven dat je die vragen wel waardeert maar er nu even geen tijd voor hebt. Het zit hem echt in de kleine dingetjes door ook even te zeggen ‘Interessant dat je daarover nadenkt!’. Dan beloon je het nieuwsgierige denkproces. ”
Jason Fredrick van Eunen van Nieuwsgierig Denken was vroeger een manusje-van-alles. Dat leidde tot een vakkenpakket van hier tot Tokio. Maar wat kun je dan eigenlijk? Van alles een beetje. Die beetjes hebben er bij hem toe geleid verbanden aan elkaar te knopen die niet logisch waren en waar je niet direct aan zou denken. Daardoor kwam het thema nieuwsgierigheid naar boven. “Ik ben mij toen in nieuwsgierigheid gaan verdiepen: hoe ben je als mens creatief en hoe kom je meer te weten?”