Reflecteren kun je leren: vijf tips om jouw schooljaar te evalueren en te verbeteren.

Zelfreflectie helpt je om scherp te blijven en je eigen onderwijspraktijk kritisch te bekijken. Je kunt ontdekken wat er goed ging en beter kan. Door regelmatig te reflecteren op je eigen onderwijspraktijk, kun je je bewust worden van je eigen visie en verwachtingen als leraar. Je leerlingen profiteren ook van je zelfontwikkeling. Want hoe beter jij jezelf ontwikkelt als leraar, hoe beter je je leerlingen kunt ontwikkelen.

Hier zijn enkele tips die je kunnen helpen in jouw reflectieproces:

Tip 1: Gebruik een reflectiemodel of een reflectievraag. 

Een reflectiemodel of een reflectievraag kan je helpen om structuur aan te brengen in je reflectie en om alle aspecten van je onderwijspraktijk te belichten. Kies een model of een vraag die aansluit bij jouw doel en situatie.

Een veelgebruikt reflectiemodel is de STARR-methode. Je kijkt achtereenvolgens naar de: 

1. Situatie: wat gebeurde er, waar en met wie?
2. Taak: wat moest je doen en welke rol had jij?
3. Actie: hoe pakte je het aan en hoe reageerde je?
4. Resultaat: wat leverde dat op en hoe reageerden anderen daarop?
5. Reflectie: waarover was je tevreden, waarover minder en wat zou je een volgende keer anders doen?

Pas het reflectiemodel bijvoorbeeld toe na een les: “Tijdens een natuurkundeles over elektriciteit merkte ik dat mijn uitleg te ingewikkeld was voor sommige leerlingen. Hoewel enkele leerlingen enthousiast waren, raakten leerlingen met minder voorkennis vooral gefrustreerd. Ik realiseer me dat ik kan werken aan het vereenvoudigen en differentiëren van mijn instructies. Een training in didactische differentiatie zou mij helpen mijn lessen beter af te stemmen op de diverse leerbehoeften van mijn leerlingen.”

Tip 2: Houd een reflectie dagboek bij.

Een goede manier om je reflecties te verdiepen en te verankeren, is om ze op te schrijven. Dit kan in een reflectiedagboek. Door je reflecties op te schrijven, dwing je jezelf om je gedachten te ordenen, je conclusies te trekken en je acties te plannen. Bovendien kun je je reflecties later teruglezen, om te zien wat je hebt bereikt en wat je nog wilt doen.

Je kunt je reflecties op verschillende manieren vormgeven, bijvoorbeeld als een verhaal, een mindmap of een schema. Je kunt ook gebruik maken van creatieve technieken, zoals tekenen, fotograferen of een video maken. Het gaat erom dat je een vorm kiest die bij je past. Beeldcoaching is een handig middel om te reflecteren op je eigen onderwijs, waarbij gebruik wordt gemaakt van video-opnames. Bekijk bijvoorbeeld eens een traject van Hogeschool Rotterdam, LINE Leraarcoaching of Onderwijsadvies & Training van de UU als je hiermee aan de slag zou willen.

Heb je het gevoel dat je geen tijd hebt voor reflectie? Juist een reflectie dagboek is makkelijk tussen andere bezigheden door in te plannen. Noteer bijvoorbeeld na een les in een minuut de kernpunten en jouw gevoelens. Mocht je later een momentje met meer tijd hebben, dan kun je deze korte aantekeningen teruglezen om een wat uitgebreider ontwikkelplan te maken.

Tip 3: Deel je reflecties met een ander.

Door je reflecties met anderen te delen creëer je een dialoog, waarin je van elkaar kunt leren en elkaar kunt ondersteunen. Op deze manier is het handig om te ontdekken wat je goed doet en wat je kunt verbeteren.

Je kunt je reflecties op verschillende manieren delen, bijvoorbeeld in een gesprek, een presentatie of een workshop. Je kunt ook samen reflecteren, door gebruik te maken van interactieve methoden, zoals intervisie, peer coaching of co-teaching. Het gaat erom dat je een manier kiest die bij je past, die je vertrouwen geeft en die je motiveert.

Tip 4: Formuleer concrete actiepunten en leerdoelen. 

Reflecteren is niet alleen terugkijken, maar ook vooruitkijken. Het is nuttig om na te denken over je plannen voor de rest van het jaar. Vind je het nog lastig om helder te hebben op welke onderwerpen jij je wilt verbeteren? Op oo.nl zijn verschillende hulpmiddelen te vinden om je hierbij te helpen:

Persoonlijk ontwikkelplan

Vind je het nog lastig om jouw ideeën en reflecties om te zetten in concrete plannen? Bekijk dan eens onze template voor een persoonlijk ontwikelingsplan. Hierin helpen wij jou te bepalen wat jouw doelen zijn en wat jij nodig hebt om die te bereiken.

Duurzame inzetbaarheid

Denk eens aan jouw ‘duurzame inzetbaarheid’. Hoe zorg jij er voor dat je nog een aantal jaren met plezier in het onderwijs kan blijven werken? Deze duurzame inzetbaarheidsuren kun je inzetten voor minder lestijd, meer tijd voor administratie of voorbereiding, voor extra vrije dagen of zelfs een bijdrage in je kinderopvangkosten! Hoe je dit kunt inzetten lees je hier voor po of hier voor vo.

Nascholing

Scroll eens door de scholingsactiviteiten die de komende tijd aangeboden worden. Zitten er onderwerpen tussen die jou aanspreken of waar jij wel meer over zou willen weten? Bekijk het aanbod.

Financieringstool

Weet je wel al wat je wil, maar nog niet van welke budgetten je deze trainingen of opleidingen gaat betalen? Bekijk dan eens onze financieringstool om te ontdekken waar jij recht op hebt.

Heb je echt even hulp nodig? Plan eens een gratis ontwikkelgesprek in, waar je 15 minuten in gesprek kunt gaan met loopbaancoach Femke. Zij kan je helpen om je loopbaan een nieuwe richting te geven!

Tip 5: Ga aan de slag!

De laatste en belangrijkste tip is: ga aan de slag! Reflecteren is geen eenmalige activiteit, maar een continu proces. Het is iets wat je regelmatig moet doen, om jezelf te blijven ontwikkelen en verbeteren. Dus pak je pen, je laptop, je camera of wat je ook wilt gebruiken en begin eens met reflecteren. Stel jezelf vragen, schrijf je antwoorden op en deel ze met anderen. En vergeet niet om te genieten van het proces, want reflecteren is niet alleen nuttig, maar ook leuk! Durf jij jezelf een spiegel voor te houden?